ثروت ملل

این کتاب در سال ۱۷۷۶ منتشر شد.در این کتاب اقتصاد به عنوان یک رشته مستقل مورد دفاع قرار می گیرد. کتاب ثروت ملل نشانه فکر بالغ اسمیت بوده و کار او تلاش جامعی در تحلیل کارکرد یک اقتصاد سرمایه داری می باشد.این کتاب نمادی از برخورد با پرسشهای مربوط به ارزش و توزیع است و در واقع یک مکتب متمایز اقتصاد سیاسی کلاسیک را پایه گذاری کرده است. در کتاب ثروت ملل، آدام اسمیت مرزهای اقتصاد را آن قدر گسترش می دهد تا حوزه های دیگر مانند علوم سیاسی و حتی انسان شناسی را نیز در بر بگیرد. کتاب ثروت ملل از پنج جلد تشکیل می شود و فقط دو جلد اول کتاب است که به طور واقعی الهام بخش نسلهای بعدی است. در این دو جلد است که وی علت بنیادی ثروت ملل را معرفی می کند و تمایز اساسی بین قیمت طبیعی و قیمت بازار کالاها را توضیح می دهد.اما جلدهای سوم تا پنجم موضوع هایی را شامل می شود که فرد انتظار ندارد آنها را در یک کتاب اقتصادی بیابد.
اگر چه آدام اسمیت یک بدگمانی عمیق درباره رفتار بازرگانان و قانونگذاران داشت و وظیفه دولت را تامین آن دسته از خدمات اجتماعی می دانست که بخش خصوصی قادر یا مایل به انجام آن نیست، اما او یک مدافع اقتصاد آزاد، تجارت آزاد و تحرک آزاد نیروی انسانی و کالاها (نظریه مزیت نسبی و آزادی عملکرد بازار) بود. بعضی اعتقاد دارند این موارد تمام آن چیزی نیست که مورد نظر آدام اسمیت بوده است، اما بدون شک این موارد بخش عمده ی پیام پیچیده وی بوده است، به طوریکه اگر وی را سخنگوی سرمایه داری صنعتی بنامیم ( اگرچه وی را دست کم گرفته ایم ) بی انصافی در مورد وی نکرده ایم.

“دستان نامریی” آدام اسمیت، اساس و بنیان اندیشه های اقتصادی او را که در کتاب بی نظیرش “ثروت ملل” تجلی یافته، شکل می دهد. اندیشه هایی که برای اولین بار با نگرش تحلیلی، منسجم و نظام‌مند به مباحث اقتصاد، آنرا بصورت یک علم تدوین کرد و با بنیان گذاری آنچه امروز، اقتصاد کلاسیک نامیده می شود، لقب پدر علم اقتصاد را برای صاحب این اندیشه ها به ارمغان آورد.

دستان نامریی آدام اسمیت که به احتمال زیاد نتیجه تعمیم نظریه ” دست راهنما “ی استاد اخلاقش، فرانسس هاچسن از دنیای اخلاق به دنیای اقتصاد است، در واقع چنین تحلیل می کند که برای تنظیم قیمت کالاها، مقدار و نحوه تولیدات، لازم نیست متوسل به دولت یا متولیانی شد که تعیین کنند، چه چیزی تولید شود؟ چگونه و با چه قیمتی؟ بلکه این نظم بازار آزاد است که با سیستم مبادله یا تجارت آزاد و با انگیزه های خودخواهانه، منفعت طلبانه و کمال جویانه ی تک تک افراد جامعه به گونه ای تنظیم می شود که در نهایت بهترین پاسخ برای این سوالها را یافته و تامین کننده نفع همگانی می شود. آدام اسمیت این قابلیت بازار آزاد را دستان نامریی بازار نامید.

اساس نطریه فرانسس هاچسن؛ استاد اخلاق آدام اسمیت نیز بر این پایه استوار است که حاکمیت بهتر اخلاق در جامعه، نه نتیجه یک مرجع اخلاقی مانند روحانیون یا دولت است، بلکه نتیجه یک نظم طبیعی نشات گرفته از خرد جمعی است که این خرد جمعی بهتر از هر نهاد و متولیانی می تواند مسیر درست اخلاقی جامعه را تعیین کند.

کتاب “ثروت ملل” آدام اسمیت که در سال ۱۷۷۶ منتشر شد، با شکستن سنت های زمان خود که اقتصاد را تنها به نقد عملکردهای اقتصادی محدود می کرد و با جمع آوری و انسجام اندیشه های فلاسفه دوران خود مانند دیوید هیوم، توماس مان، ژان باتیست کلبر، فرانسوا کنه، رابرت تورگونام، ویلیام پتی، نورث، ماندویل و توماس آکویناس؛ طبق نظرسنجی فایننشال تایمز بعد از دو قرن، همچنان بهترین کتاب اقتصادی جهان شناخته میشود که الگوی بر گرفته از آن، اساس و بنیان نظم نوین جهانی را بر پایه تجارت آزاد جهانی فراهم کرده است.

خانم راتشیلد که کتاب قابل توجهی با عنوان «احساسات اقتصادی: آدام اسمیت، کندرسه و روشنگری» درباره ثروت ملل نوشته است اسمیت را متفکری باریک بین با ذهنی نترس و غیرایدئولوژیک معرفی می کند و در ادامه به مخاطبانش می گوید: “تنها پیامی که من پیامبر آنم این است که مردم را فرا بخوانم تا خودشان آدام اسمیت بخوانند”.